Μελάνωμα

Το μελάνωμα αποτελεί κακοήθη όγκο του δέρματος που αναπτύσσεται από τα μελανοκύτταρα. Παρατηρείται η αύξηση της εμφάνισής του στο λευκό πληθυσμό τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως, προσβάλλει εξίσου τα δυο φύλα ενώ η μέση ηλικία διάγνωσης υπολογίζεται στα 55 έτη. Στους άνδρες εντοπίζεται συχνότερα στη ράχη ενώ στις γυναίκες στα κάτω άκρα.

Οι παράγοντες κινδύνου σχετίζονται με:

• Την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV), σοβαρά ηλιακά εγκαύματα ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία, έκθεση σε πηγές τεχνητού φωτός (PUVA ή UVB)
• Φαινοτυπικά χαρακτηριστικά όπως ανοιχτός τύπος δέρματος με ή χωρίς φακίδες, γαλανά ή πράσινα μάτια και κόκκινα ή ξανθά μαλλιά (φωτότυπος Ι και ΙΙ)
• Μεγάλο αριθμό σπίλων (ελιές) μελανοκυτταρικών ή δυσπλαστικών, μεγάλων σε μέγεθος, συγγενείς σπίλοι
• Ατομικό και οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, κληρονομική μετάλλαξη γονιδίων (CDK4 & CDKN2A)
• Σπάνιες γενοδερματοπάθειες

Τα μεγαλύτερα ποσοστά μελανώματος βρίσκονται στην Αυστραλία.

Κλινικά χαρακτηριστικά

Υπάρχουν 4 τύποι μελανώματος αλλά και λιγότερο συχνές μορφές όπως:

1. Το μελάνωμα των βλεννογόνων
2. Το δεσμοπλαστικό
3. Το αμελανωτικό
4. Το πολυποειδές

Επιφανειακώς επεκτεινόμενο μελάνωμα (Superficial Spreading Melanoma – SSM)

Είναι ο συχνότερος τύπος κακοήθους μελανώματος που αναπτύσσεται σε έδαφος προϋπάρχοντος σπίλου και η διάγνωση γίνεται κατά την 4^η και 5^η δεκαετία της ζωής. Στους άνδρες εντοπίζεται συχνότερα στη ράχη και στις γυναίκες στις κνήμες. Η κλινική εικόνα χαρακτηρίζεται από μια επίπεδη ή ελαφρώς διηθημένη βλάβη με ασυμμετρία, ανώμαλα όρια, έντονη χρωματική ποικιλομορφία

Οζώδες μελάνωμα (Nodular Melanoma – NM)

Είναι ο 2^ος συχνότερος τύπος μελανώματος, η μέση ηλικία διάγνωσης είναι η 6^η δεκαετία της ζωής και η αναλογία ανδρών – γυναικών είναι 2:1 ενώ εντοπίζεται συχνότερα στον κορμό. Κλινικά παρουσιάζεται ως μια βλατίδα ή ένα διηθημένο οζίδιο, χρώματος μελανού, γκριζομέλανου, καφέ, καφέρυθρου ή άχρωμου με ταχεία ανάπτυξη (από εβδομάδες έως μήνες). Σε προχωρημένα στάδια παρατηρούνται αιμορραγία ή εξέλκωση.

Μελάνωμα τύπου κακοήθους φακής (lentigo maligua melanoma, LMM)

Προσβάλει τα άτομα προχωρημένης ηλικίας και εντοπίζεται σε φωτοεκτεθειμένες περιοχές (πρόσωπο, τριχωτό κεφαλής, ώτα, ραχιαία επιφάνεια χεριών). Η βλάβη εμφανίζεται ως μια επίπεδη ή ελαφρώς επηρμένη μελαγχρωματική βλάβη με «δαντελωτά» όρια και χαρακτηριστικά στίγματα διαφόρων αποχρώσεων στην επιφάνειά της. Η εξέλιξή της είναι αργή.

Μελάνωμα των άκρων (παλαμών, πελμάτων και υπονύχιο μελάνωμα, ALM)

Είναι συχνότερο στη μαύρη και κίτρινη φυλή, προσβάλει περισσότερο άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Πως γίνεται η διάγνωση του μελανώματος

Επειδή το μελάνωμα μπορεί να δώσει μεταστάσεις, η έγκαιρη διάγνωση έχει μεγάλη σημασία. Η κλινική εξέταση, η δερματοσκόπηση, η ψηφιακή δερματοσκόπηση από έμπειρο δερματολόγο δίνει τη δυνατότητα να καταγράφονται, να επανεξετάζονται και να συγκρίνονται ολοι οι ύποπτοι σπίλοι (δυσπλαστικοί).

Η διάγνωση του μελανώματος στηρίζεται στην ιστολογική εξέταση από παθολογοανατόμο κατόπιν χειρουργικής αφαίρεσης της βλάβης. Το επόμενο βήμα είναι να καθοριστεί η έκταση ή το στάδιο του όγκου και αυτό γίνεται με τη μέτρηση του πάχους του, το βάθος στο οποίο έχει φτάσει στο δέρμα και ανάλογα με το αν υπάρχουν μεταστάσεις στους παρακείμενους λεμφαδένες ή σε άλλα όργανα του σώματος.

Θεραπεία

Όταν καθοριστεί το στάδιο, σχεδιάζεται ανάλογα και η θεραπεία. Η αρχική προσέγγιση είναι η χειρουργική αντιμετώπιση και η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα. Σε ασθενείς με μελάνωμα μετασταστικό εκτός από τη χειρουργική αντιμετώπιση, γίνεται λεμφαδενικός καθαρισμός όπως και ακτινοθεραπεία.

Συστηματική θεραπεία

Σε υποτροπιάζοντες μη χειρουργήσιμους όγκους, σε μη χειρουργήσιμες τοπικές μεταστάσεις καθώς και σε απομακρυσμένες μεταστάσεις προτείνεται χημειοθεραπεία και ανοσοθεραπεία.

Νεότερες θεραπείες που στοχεύουν σε μοριακές μεταλλάξεις στην παθογένεια του μελανώματος δίνουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Το μελάνωμα αποτελεί χειρουργικά ιάσιμο όγκο εφόσον διαγνωστεί και θεραπευτεί σε πρώιμο στάδιο

Πρέπει να κατανοήσουμε την αναγκαιότητα συχνής εξέτασης από το δερματολόγο οποιασδήποτε αλλαγής σε σπίλο ή εμφάνισης καινούργιου. Ειδικότερα σε άτομα που έχουν ιστορικό μελανώματος οικογενειακό ή πολλούς δυσπλαστικούς σπίλους.